Klas 5 Leesverslag Ivoren wachters - Vestdijk

Ivoren wachters

S.Vestdijk

Samenvatting

Frits Schotel de Bie gaat Nederlands geven op een lyceum en zijn eerste les moet hij aan 6A geven, de klas met Philip Corvage. Tijdens het lesgeven toont Philip zijn slechte gebit en Schotel de Bie schiet uit zijn slof door te zeggen dat Philip zijn afgebrande kerkhof een beetje voor zich moet houden. Na de les voelt Schotel de Bie zich schuldig, maar de rector zegt dat hij zich niet schuldig hoeft te voelen.
´s Avonds gaat Philip naar het huis van Schotel de Bie, maar dat blijkt het huis van zijn verloofde Lida Veldkamp te zijn. Dan vertelt Philip haar het hele tragische verhaal, met veel gevoel voor drama. Lida probeert Schotel de Bie te overreden Philip de volgende dag zijn verontschuldigingen aan te bieden, ten overstaan van de hele klas, maar Schotel de Bie weigert. Lida rent naar Philip, die beneden op haar staat te wachten en dan vertelt hij haar doodleuk dat het hem eigenlijk helemaal niet scheelt wat Schotel de Bie heeft gezegd. Hij vertelt ook dat z´n oom hem geen geld wil geven voor de tandarts en dat z´n oom hem wel eens ´oplichter´ noemt; naar zijn overleden vader die een oplichter was. Lida zegt dat hij dat niet meer moet pikken.
Als Philip thuiskomt heeft zijn oom een brief gekregen van de tandarts die hem heeft geboord in ruil voor een gedicht over zijn slechte gebit; de tandarts vindt het voor een keer niet erg, maar het moet niet nog een keer gebeuren. Uit boosheid scheldt zijn oom hem weer uit voor oplichter, maar deze keer vliegt Philip hem aan; zijn oom overlijdt, echter door een beroerte.
Nel, de huishoudster, heeft alles gehoord en zegt Philip dat hij zijn oom niet heeft gedood. Later die avond gaat Philip naar Nel toe. Hij is dan al bij Lida geweest om te vragen samen met hem te vluchten, want zij riep hem op het niet meer te pikken en is dus ook schuldig. De man van Nel komt net thuis en hij verdenkt Philip en Nel ervan een relatie te hebben, want hij weet dat Philip wel eens een gedicht voor Nel had geschreven. Nel vertelt Philips verhaal om zich zo te verontschuldigen en na een tijdje vertrekken de beide mannen. De man van Nel neemt Philip mee in de auto om hem te helpen vluchten, maar hij laat Philip verdrinken.
Lida geeft Schotel de Bie de bons, hoewel Schotel de Bie de volgende morgen toch zijn verontschuldigingen voor de klas aanbiedt.
De leraren op school zijn het er over eens dat Philip geen zelfmoord heeft gepleegd, hoewel de politie dat wel zegt; Philip zou in alle moeilijkheden een gedicht hebben geschreven.¹

Thematiek

Thema

Het thema van het boek is achteruitgang.

Philip Corvage begint als een zelfverzekerde leerling. Hij voelt zich ook eigenlijk te goed voor zijn school en voelt  zich boven zijn medeleerlingen staan. Naarmate het verhaal vordert wordt Philip steeds onzekerder. Op de eerste schooldag zegt Schotel de Bie dat zijn gebit op een ‘afgebrand kerkhof’ lijkt. Door deze opmerking wordt Philip noch onzeker noch geraakt. Toch wil hij dat de leraar zijn excuses maakt voor de klas. Schotel de Bie gaat niet op dit voorstel in. Na deze afwijzing wandelt Corvage met Lida door de stad. Hij lucht zijn hart en wordt kwetsbaarder. Als Lida hem dan ook nog een kus geeft, raakt hij verward en nog onzekerder. Dan valt hij zijn oom aan die vervolgens een beroerte krijgt. Hij gaat weg en wordt uiteindelijk vermoord.

Schotel de Bie begint ook succesvol: hij heeft een verloofde en een baan. Zijn eerste dag gaat goed. Hij heeft het goed voorbereid. Ook in de klas van Corvage gaat het goed, maar dan maakt hij een opmerking over Philips gebit. En zijn les loopt fout. De leraar is erg onzeker en weet niet wat hij moet doen. Als hij er later achter komt dat Philip dood is, gaat Schotel de Bie helemaal achteruit. Zijn verloving wordt verbroken en hij verandert in een gebochelde, geprikkelde man.

Motieven

De motieven zijn:

• Het gebit van Philip. Het gebit is een oorzaak van de ruzies tussen Philip en zijn oom. Het is de oorzaak van het probleem van Frits Schotel de Bie. Phillips afschuw van zijn gebit is de oorzaak van de kus van Lida.
• Arrogantie. Philip en Schotel de Bie zijn arrogant. Ze kijken neer op de anderen. Philip kijkt neer op zijn klasgenoten en beschouwt zichzelf als een genie. Schotel de Bie kijkt neer op de andere leraren. Hij ziet zichzelf zelf als de perfecte leraar.
• Geweld. Er wordt geweld gebruikt als Philip zijn oom aanvalt en wanneer hij wordt vermoord door de man van Nel.
• Medelijden. Nel en Lida Veldkamp hebben medelijden met Philip. Ze hebben medelijden met Philip, omdat hij wees is en opgroeit bij zijn oom en geen goede band met hem heeft.
• Creativiteit. Philip schrijft zijn eigen sonnetten en Schotel de Bie speelt graag piano.  

Hoe gaan de belangrijkste personen om met hun problemen?

Philip Corvage

Philip heeft een probleem met zijn oom. Hij heeft geen goede band met zijn verzorger. Als ze ruzie hebben stuurt zijn oom Corvage naar zijn kamer. Philip ondergaat dit, hij volgt het gebod van zijn oom en gaat naar zijn kamer.

Als Schotel de Bie iets negatiefs zegt over Philips gebit wordt Philip hier niet door geraakt. Alleen dit voorval zorgt er wel voor dat Corvage in aanraking komt met Lida. Die hem zoent en tegen hem zegt dat hij er wat van moet zeggen als Selhorst hem weer uitscheld voor oplichter. Dit doet Philip. Als hij thuiskomt en zijn oom scheldt hem voor de zoveelste keer uit, valt Philip hem aan. Zijn oom krijgt een beroerte en Philip denkt dat hij zijn oom heeft vermoord. Nadat hij naar zijn tante en de dokter is geweest, vlucht hij. Eerst gaat hij naar Lida daarna naar Nel. Hij overweegt om uit de stad te vluchten.

Schotel de Bie

Schotel de Bie krijgt een probleem als hij een opmerking maakt over Corvage ‘s gebit. De leraar voelt zich schuldig en gaat naar de rector toe om te vragen wat hij moet doen. De rector zegt tegen hem dat hij zich niet schuldig moet voelen en geen excuses hoeft te maken. Hij volgt dit advies op.

Als Schotel de Bie er de volgende dag achterkomt dat Philip dood is, voelt hij zich schuldig en biedt alsnog zijn excuses aan voor de hele klas.

Door de dood van Philip gaat de relatie tussen Schotel de Bie en Lida Veldkamp uit. Deze situatie laat hij over zich heen kommen. Er wordt in het boek niks gezegd over pogingen van Schotel de Bie om Lida terug te krijgen.

Lida Veldkamp

Als Philip naar Lida gaat, nadat hij zijn oom heeft aangevallen, vraagt hij haar om met hem te vluchten. Als Lida niet ingaat op dit voorstel, zegt Philip dat zij ook verantwoordelijk is voor Corvage’s woedeaanval. Lida ontkent dit. Vanuit Philip gezien vlucht Lida voor haar verantwoordelijkheid.

Oom Selhorst

Selhorst heeft een probleem met Philip. Als zij ruzie hebben stuurt Selhorst zijn neef naar zijn kamer, dit zou je kunnen zien als vluchtgedrag, omdat hij de confrontatie niet aangaat.

Stroming

Ik denk dat Ivoren wachters bij de stroming naturalisme hoort met soms wat elementen van de stroming romantiek. De hoofdpersonen, Philip Corvage en Frits Schotel de Bie, laten hun problemen over het algemeen over zich heen komen. Hoewel Philip ook wel vluchtgedrag vertoont. De andere belangrijke personen, Lida en oom Selhorst, vluchten beide voor hun problemen. Het verhaal loopt ook slecht af, want Philip en oom Selhorst gaan dood en de relatie tussen Lida en Schotel de Bie gaat uit.

Dat Philip en Schotel de Bie hun problemen over hun heen laten komen wijst ook op naturalisme. Ook wordt het lot van de hoofdpersonen door erfelijke aanleg, milieu en tijd bepaalt. Philips vader was een oplichter en Selhorst herinnert Philip hier telkens aan. Lida studeert niet af aan de HBS, omdat haar moeder ziek was. Ook lijkt Lida op een Egyptische koningin en wordt daardoor door iedereen scheef aangekeken.

Ruimte

Het verhaal speelt zich af in een middelgrote stad in Nederland. Zowel Philip als Schotel de Bie wonen in de stad. De twee komen elkaar tegen op school. Na die ontmoeting begint de achteruitgang van de leraar en de leerling. Van de ruimte wordt gebruik gemaakt, wanneer Lida en Philip door de stad wandelen en aan het eind als Philip overweegt te vluchten, nadat hij zijn oom had aangevallen.  Wanneer Lida en Philip door de stad wandelen, wordt er beschreven hoe ze lopen of ze een singel in slaan of ze ver weg zijn van het huis van Selhorst enzovoort. Als Philip alleen door de stad wandelt  wordt ook gebruik gemaakt van de eenzame sfeer van de straten.

Mening

Vestdijk heeft goed nagedacht over de samenhang van de gebeurtenissen. We weten natuurlijk niet wat er gebeurt was als Schotel de Bie geen opmerking over Philips gebit had gemaakt. Ik kan echter als lezer toch een duidelijk verband trekken tussen Frits opmerking en de dood van Corvage. Schotel de Bie maakt een opmerking over Philips gebit, Philip wil dat de leraar zijn excuses aanbiedt en als hij naar Schotel de Bie gaat komt hij Lida tegen. Door het gesprek met Lida en haar kus valt de jongen zijn oom aan, die een beroerte krijgt. Philip vlucht naar Nel en door de man van Nel wordt hij uiteindelijk vermoord.

Het was niet zo dat toen ik het boek las ik boos werd of verdrietig. Ik vond het boek wel boeiend, maar door het moeilijke taalgebruik was het voor mij lastig om het in een keer uit te lezen. Ik had soms wel medelijden met Philip, omdat hij het wel moeilijk had. De gevoelens van de personen werden ook niet beschreven. Ik denk dat dat de reden is dat mijn emoties niet werden aangewakkerd.   

Ik denk dat Vestdijk naar voren heeft willen brengen dat het leven je overkomt. Het boek hoort bij de naturalistische stroming, in deze stroming dacht men dat je lot werd bepaald door erfelijke eigenschappen, tijd en milieu. Deze aspecten kun jezelf niet beïnvloeden.

Verder is er één voorval gebeurt (de opmerking van Frits over Philips gebit) die grote gevolgen heeft gehad.

Ik ben  het hier gedeeltelijk mee eens, want het leven overkomt je ook voor een deel. Je bent ook afhankelijk van de tijd, het milieu en erfelijke eigenschappen, maar je bent ook verantwoordelijk voor de keuzes die je maakt.

De hoofdpersonen brachten geen normen en waarden naar voren. Het verhaal beschreef vooral de feiten van de gebeurtenissen.

Ik vind het boek realistisch. Karakters zoals die van Schotel de Bie en Lida zijn heel realistisch. Voor een karakter als Philip moeten we iets verder zoeken. Philip is iemand die somber is en laconiek, toch kan ik mij ook zo´n persoon goed indenken. Hij komt op mij over als iemand die voor zijn gedichten en kunst leeft, een beetje een kunstenaarstype. Het verhaal vind ik ook realistisch er zit geen ingewikkeld, achterhaald plot achter. Het komt op mij allemaal heel vanzelfsprekend over.

Wat ik leuk vind en tegelijkertijd ook wel een moeilijkheidsfactor is, zijn de Latijnse spreuken.  Philip en de rector gebruiken Latijnse spreuken. Ik heb dit nog nooit eerder meegemaakt in een boek. Ik vond dit dus vernieuwend.

Zoals eerder gezegd is het taalgebruik moeilijk. Er worden lange zinnen gebruikt met veel hoofd en bijzinnen.  En de Latijnse spreuken maken het er ook niet gemakkelijker op. Er staat achter in het boek wel een toelichting met de vertaling van de Latijnse citaten. Dit vertraagt het lezen. Voor mij scheelt het dat ik kennis heb van het Latijn, daardoor hoefde ik sommige spreuken niet op te zoeken. Voor mensen die geen kennis hebben van het Latijn is het ,denk ik, extra moeilijk.

Ik vond het een mooi boek. Ook al kwam ik er soms moeilijk doorheen vanwege de lastige schrijfstijl.

Bronnen

¹http://www.scholieren.com/boekverslagen/22813